Trójmorze[1], jedna z najmłodszych inicjatyw regionalnych w Europie, przykuwa coraz większą uwagę społeczności międzynarodowej. Największym wyzwaniem, przed którym stoją członkowie projektu, jest polityczny aspekt współpracy. Inicjatywa Trójmorza zrzesza państwa o diametralnie innych poglądach na tak fundamentalne kwestie jak polityka Unii Europejskiej (UE) czy stosunek do Rosji. Zagadnienia polityczne, mimo iż formalnie nie stanowią wspólnej płaszczyzny działań państw uczestniczących w przedsięwzięciu, znacząco wpływają na dynamikę wzajemnych relacji, co stoi na przeszkodzie integracji regionalnej oraz utrudnia osiąganie wyznaczonych celów. Konsekwentna i skuteczna realizacja programów, organizacja kolejnych szczytów z udziałem zewnętrznych obserwatorów oraz współpraca niewykraczająca poza płaszczyznę energetyczną, logistyczno-transportową i informatyczno-telekomunikacyjną z pominięciem kontrowersyjnych aspektów politycznych może przyczynić się do pogłębienia integracji oraz wzrostu rozwoju na obszarze całej UE. 

Za główną przeszkodę stojącą na drodze realizacji wyznaczonych celów należy uznać brak korelacji między partnerstwem w obszarze polityki energetycznej, transportowej i telekomunikacyjnej, a partnerstwem w sferze politycznej. 12 państw o diametralnie różnych poglądach na sprawy międzynarodowe, nawet mimo wspólnoty interesów w pewnych dziedzinach, nie jest w stanie wypracować spójnego stanowiska w najbardziej kluczowych kwestiach.

Największą kością niezgody jest stosunek do Rosji - państwa, które zagraża bezpieczeństwu energetycznemu całego regionu, między innymi poprzez budowę wspólnie z Niemcami gazociągu Nord Stream 2[2]. Ponadto, dla państw będących jednocześnie wschodnią flanką Paktu Północnoatlantyckiego (NATO)[3], Rosja stanowi potencjalne zagrożenie militarne, zwłaszcza w kontekście aneksji Krymu z 2014 roku oraz wojny we wschodnich obwodach Ukrainy, donieckim i ługańskim[4]. O ile państwa wschodniej flanki NATO uważają niebezpieczeństwo ze strony Rosji za realne, o tyle Austria, także zaangażowana w Inicjatywę Trójmorza, ma zgoła odmienne zdanie na ten temat. Nieprzynależące do NATO państwo uważane jest za jednego z największych sojuszników Rosji w regionie. Wzajemne relacje uległy znacznemu ociepleniu po objęciu urzędu kanclerza Austrii przez Sebastiana Kurza, orędownika stopniowego znoszenia sankcji UE nałożonych na Rosję[5].

Na przeszkodzie ku jednomyślności stoi też przynależność części państw Trójmorza do strefy euro oraz aspekty związane z polityką wewnętrzną członków przedsięwzięcia, tj. zmiany rządów, kwestie praworządności czy stosunek do migracji. Problemy te, mimo że nie są bezpośrednio związane z celem, w jakim zostało powołane Trójmorze, oddziałują na dynamikę wzajemnych relacji i ostateczny kształt podejmowanych decyzji.

Inna sprawą, na którą warto zwrócić uwagę, jest niedostateczny poziom rozpoznawalności i prestiżu całej inicjatywy oraz jej znikome znaczenie w skali globalnej. Popularność projektu znacząco wzrosła po tym, jak podczas zeszłorocznego szczytu państw Trójmorza swoje przemówienie wygłosił prezydent USA. Zaproszenie Donalda Trumpa do Warszawy umożliwiło przedsięwzięciu zaistnienie w szerszej świadomości społeczności międzynarodowej oraz podkreśliło jego znaczenie dla regionu Europy Środkowo-Wschodniej[6].

Przed Inicjatywą Trójmorza stoją dwie możliwe ścieżki rozwoju. Każda z nich prezentuje skrajnie odmienne podejście do integracji regionalnej oraz dostarcza zupełnie innych narzędzi rozwiązania istniejących problemów.

Pierwszą z opcji jest poszerzenie zakresu współpracy o kontekst polityczny, co przyczyniłoby się do lepszej konsolidacji oraz wzrostu znaczenia przedsięwzięcia, a także do wzmocnienia jego obecności i pozycji na arenie międzynarodowej. Do niebezpieczeństw związanych z decyzją o pogłębieniu integracji zalicza się sprzeciw ze strony państw UE niezaangażowanych w projekt, które mogłyby go odebrać jako zagrożenie dla jedności oraz próbę destabilizacji UE poprzez utworzenie dla niej swego rodzaju konkurencji. Propagowanie Unii wielu prędkości może w rezultacie doprowadzić do jej dezintegracji oraz wzrostu i tak już silnych antagonizmów pomiędzy Europą Środkowo-Wschodnią oraz Europą Zachodnią, czyli państwami tzw. nowej i starej Unii.

Drugim, bez wątpienia bezpieczniejszym scenariuszem jest utrzymanie bieżącego kursu, tj. zacieśnianie współpracy w dziedzinie energetyki, transportu i telekomunikacji. Skuteczna kooperacja w dalszej perspektywie przełożyć się może na współpracę polityczną. Zagrożenia, które należy wziąć pod uwagę, wiążą się z ewentualnym fiaskiem w dojściu do porozumienia, które może spowodować, że Trójmorze mimo swego potencjału pozostanie tylko jedną z wielu peryferyjnych inicjatyw bez globalnego znaczenia, która w obliczu pogłębiających się różnic może stracić rację bytu i podzielić los innych martwych inicjatyw pokroju Trójkąta Weimarskiego[7], którego przykład jaskrawie pokazuje, jak potrafią zmieniać się priorytety i jak brak porozumienia może wpływać na kształt bi- i multilateralnych relacji[8].

Mimo ryzyka związanego zarówno z pierwszym, jak i z drugim rozwiązaniem, druga z zaprezentowanych opcji oferuje stabilniejszą ścieżkę integracji członków projektu. Trójmorze powinno skupić się na konsekwentnej realizacji swoich flagowych projektów. Skuteczność w tej dziedzinie przełoży się na sukces, który udowodni innym aktorom stosunków międzynarodowych, że Trójmorze jest inicjatywą, której nie wolno bagatelizować. Racja bytu przedsięwzięcia jest w pełni uzasadniona, ponieważ odpowiada ono na potrzeby całego regionu, nie zagrażając przy tym integracji europejskiej, a wręcz przeciwnie – wzmacniając ją.

Ważnym elementem proponowanej strategii jest systematyczna organizacja kolejnych szczytów Trójmorza z udziałem znamienitych gości, co przyczyni się do zwiększenia rozgłosu i rangi wydarzenia, korzystnie wpłynie na wizerunek całego projektu oraz wzmocni oddźwięk podejmowanych działań. Za doskonały przykład uznać należy obecność prezydenta USA Donalda Trumpa na ubiegłorocznym szczycie w Warszawie, co było świetnym posunięciem marketingowym. W związku z powyższym, warto rozważyć zaproszenie innego zachodniego polityka, np. kanclerz Niemiec Angeli Merkel lub prezydenta Francji Emmanuela Macrona, co uwypukli dobre stosunki między krajami nowej i starej Unii, a także rozwieje wątpliwości co do charakteru i ambicji Inicjatywy Trójmorza. Zaangażowane państwa muszą udowodnić, że Trójmorze nie jest projektem, który usiłuje osiągnąć jakieś polityczne cele, lecz który zorientowany jest na realizację wspólnych przedsięwzięć energetycznych, transportowych i telekomunikacyjnych, przyczyniając się do konsolidacji jednolitego rynku europejskiego i wzrostu poziomu rozwoju w całej Europie.

Pokazanie, że współdziałanie na tak wielu płaszczyznach mimo politycznych różnic, związanych przede wszystkim z odmiennym stosunkiem do Rosji, jest możliwe, jest w tej chwili nadrzędnym celem, do którego powinni dążyć członkowie inicjatywy. Należy podkreślić, że Trójmorze jest uzupełnieniem, a nie alternatywą dla współpracy europejskiej, w związku z czym może ono tylko scalić podzieloną Unię. Projekt służy ponadto wzmocnieniu głosu państw Trójmorza na forum unijnym zdominowanym przez sojusz niemiecko-francuski. Oskarżenia krajów starej Unii o działanie na rzecz dezintegracji Europy są w związku z przytoczonymi wyżej argumentami bezzasadne, tym bardziej, że Unia wielu prędkości już od dawna jest faktem, a integracja regionalna w obrębie Inicjatywy Trójmorza może jedynie odwrócić ten niekorzystny trend.

Autor: Żaneta Dela

[1] Trójmorze jako forum współpracy regionalnej mające na celu wspieranie inwestycji w dziedzinie gospodarki, połączeń transportowych, infrastruktury energetycznej, ochrony środowiska, prac badawczo-rozwojowych i komunikacji cyfrowej powstało w 2015 roku z inicjatywy prezydenta Polski Andrzeja Dudy oraz prezydent Chorwacji Kolindy Grabar-Kitarović. Platforma integracyjna zrzesza 12 państw z Europy Środkowo-Wschodniej położonych między Morzem Bałtyckim, Morzem Czarnym i Adriatykiem: Austrię, Bułgarię, Chorwację, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię i Węgry. Dotychczas odbyły się dwa szczyty Trójmorza: w Dubrowniku (2016 r.) i w Warszawie (2017 r.). Na warszawskim szczycie obecny był prezydent USA Donald Trump. Tegoroczny szczyt zostanie zorganizowany jesienią w Bukareszcie. Wśród projektów, do których realizacji dążą zaangażowane państwa, znajduje się budowa międzynarodowej trasy Via Carpatia łączącej Kłajpedę na Litwie z Salonikami w Grecji, a także stworzenie gazowego korytarza pomiędzy gazoportem w Świnoujściu a powstającym gazoportem na wyspie Krk w Chorwacji.

[2] 10 krajów popiera polski sprzeciw w sprawie Nord Stream 2 – RMF24 http://www.rmf24.pl/fakty/swiat/news-10-krajow-popiera-polski-sprzeciw-w-sprawie-nord-stream-2,nId,2592794 (dostęp 13.06.2018).

[3] Do państw należących do wschodniej flanki NATO, czyli tzw. Bukaresztańskiej Dziewiątki (B9), zaliczamy Bułgarię, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Polskę, Rumunię, Słowację i Węgry.

[4] Wzmacnianie wschodniej flanki NATO. „Starania przynoszą owoce” – TVP Info https://www.tvp.info/37379643/wzmacnianie-wschodniej-flanki-nato-starania-przynosza-owoce (dostęp 13.06.2018).

[5] Putin w Wiedniu o "szkodliwych dla wszystkich stron" sankcjach – TVN24 https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/putin-w-wiedniu-o-szkodliwych-dla-wszystkich-stron-sankcjach,842826.html (dostęp 13.06.2018).

[6] Trzy impulsy dla Europy. Trump: stoimy z wami ramię w ramię – TVN24 BiS https://tvn24bis.pl/z-kraju,74/trump-na-szczycie-inicjatywy-trojmorza,754719.html (dostęp 13.06.2018).

[7] Trójkąt Weimarski, właściwie Komitet Wspierania Współpracy Francusko-Niemiecko-Polskiej – forum zainicjowane 28 sierpnia 1991 r. w Weimarze przez ministrów spraw zagranicznych Polski, Francji i Niemiec. Nieformalne spotkania przekształciły się z czasem w regularne trójstronne konsultacje, których celem było usprawnienie i zacieśnienie współpracy między trzema krajami. W kolejnych latach współpraca weimarska rozszerzona została o spotkania ministrów obrony (1997), sprawiedliwości (1997), finansów (2001) oraz o płaszczyznę parlamentarną (od 1992 r.). Największym politycznym osiągnięciem współpracy stało się podniesienie jej na szczebel szefów państw i rządów (od 1998 r.).

[8] FAZ: Trójkąt Weimarski ważny, ale jego reaktywacja trudna - Deutsche Welle http://www.dw.com/pl/faz-tr%C3%B3jk%C4%85t-weimarski-wa%C5%BCny-ale-jego-reaktywacja-trudna/a-43182103 (dostęp 14.06.2018).

Porozumienie między Atenami i Skopje to ostatnio gorący temat na Półwyspie Bałkańskim. Umowa została zawarta 12 czerwca przez premierów Grecji i Macedonii, Aleksisa Tsiprasa i Zorana Zaeva. Władze Macedonii zgodziły się na zmianę konstytucyjnej nazwy państwa na "Republika Macedonii Północnej". W zamian Ateny zobowiązały się nie blokować już integracji tego kraju z Unią Europejską i NATO.

W lipcu premier Zoran Zaev poinformował o treści pytania i zapowiedział, że odbędzie się ono na jesień. Podkreślił także, że referendum będzie miało formę opiniodawczą, ale jej wynik będzie ostateczny w podjęciu decyzji.

Pytanie referendalne miałoby brzmieć: Czy jesteś za członkostwem w Unii Europejskiej i NATO, akceptując umowę między Republiką Macedonii oraz Republiką Grecką? Według sondy telefonicznej jaką przeprowadziła telewizja Telma większość badanych byłaby za zaakceptowaniem porozumienia - 41,5%, ale przeciw głosowałoby 35,1%.

W pytaniu czy wybierasz się na referendum, 66,4% respondentów deklaruje, że pójdzie głosować, 19,8% chce zbojkotować referendum, a 12,4 % pytanych nie potrafi się określić.

Analiza odpowiedzi względem etnicznym pokazuje, że większość Albańczyków będzie głosować za porozumieniem 88%, a Macedończyków jedynie 27,4%. Przeciw umowie zmieniającej nazwę będzie głosować 45,2% Macedończyków, a Albańczyków jedynie 2,2%

Znaczna większość respondentów opowiadających się za przyznaniem porozumienia to młodzi ludzie - 48,2% i  wykształceni. Aż 73% badanych posiadało informacje o porozumieniu z mediów.

Dla 48,3 % badanych pytanie referendalne jest klarowne, jednak dla 44,8 % nie jest całkiem zrozumiałe.

Ankieta była przeprowadzona telefonicznie, zostało przebadanych 1026 respondentów w terminie od 24 lipca do 1 sierpnia.

Żródło: Telma, Anketa, Sonja Nikolovska, available at: https://telma.com.mk/anketa-41-5-ke-glasaat-za-35-1-protiv/ (accessed: 7.08.2018)

Słowo wstępne

Chiny są obecnie skarbnicą wiedzy dla wielu dziedzin nauki, nie  tylko z zakresu ekonomii i tego w jaki sposób niegdyś zacofane państwo zbudowało swoją mocarstwową pozycję na bazie dość niecodziennego połączenia komunistycznego ustroju politycznego oraz kapitalistycznego ustroju rynkowego. Ponadto, zarządzanie jako dziedzina nauki może śmiało korzystać z chińskich doświadczeń. Uszczegóławiając, nawet zbadanie chińskiego podejścia do zarządzania personelem w siłach zbrojnych daje dość unikatową możliwość. Wszakże chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza (中国人民解放军 - Zhōnggúo Rénmín Jiěfàng Jūn, ang. People’s Liberation Army[1]) to drugi największy pracodawca na naszej planecie, zatrudniający 2.3 mln osób i ustępuje jedynie swojemu amerykańskiemu odpowiednikowi w postaci Departamentu Obrony[2].

Organizacja chińskich sił zbrojnych

Zbadanie sposobu w jaki kapitał ludzki jest zarządzany w danym przedsiębiorstwie nie może obejść się bez zbadania struktury tegoż przedsiębiorstwa. Czy Armię Ludowo-Wyzwoleńczą możemy nazwać przedsiębiorstwem? W pewnym, abstrakcyjnym sensie tak, ale jest to „przedsiębiorstwo” na swój sposób unikatowe, gdyż mowa tutaj o siłach zbrojnych państwa. Nie generuje ono zysków w tradycyjnym rozumieniu tego słowa, także jego rola jest całkowicie odmienna, a finalnie – nie zostanie ujęte na listach rankingowych magazynów typu Forbes. Jednakże, w przypadku armii chińskiej, to obecnie największe siły zbrojne na świecie, z ok. 2 mln aktywnego personelu i 2,3 mln rezerwistów[3], i jak wspomniano wcześniej – drugi największy pracodawca na świecie.

Jak wszystkie współczesne mocarstwa, również Chiny posiadają szeroko ustrukturyzowany system bezpieczeństwa państwa. Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza stanowi fundament tego systemu, wszystkie jednostki (zarówno militarne, paramilitarne, organizacje, jak i instytucje) znajdujące się pod zwierzchnictwem Centralnej Komisji Wojskowej (CKW), stanowią część ChAWL. Pomimo, iż w oficjalnej nazwie występuje słowo „armia”, w jej skład wchodzą 3 rodzaje sił zbrojnych i formacja niezależna – Siły Lądowe (Armia), Marynarka Wojenna (MW ChALW/ PLAN), Lotnictwo (LChALW/ PLAAF) oraz Siły Strategiczne. Przy czym, wartym odnotowania faktem jest, iż Centralna Komisja Wojskowa, zarządzająca siłami zbrojnymi nie podlega, tak jak w państwach Zachodu, kontroli rządu i obywateli, a kontroli Partii (tu, Komunistycznej Partii Chin). Fakt ten obrazuje poniższy aneks:

Aneks nr 1: Struktura polityczna Chińskiej Republiki Ludowej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Cordesman A. H., Chinese Strategy and Military Power In 2014, CSIS, New York 2014

Centralna Komisja Wojskowa jako organ zwierzchni nad siłami zbrojnymi

Wagę i znaczenie polityczno-wojskowego tworu, jakim jest Centralna Komisja Wojskowa,  w tym i  zarządzania personelem obrazuje wiele raportów, zarówno chińskich, jak i zagranicznych. Struktura władz CKW odzwierciedla nadrzędną rolę Partii, nawet Konstytucja Komunistycznej Partii Chin podkreśla jej rolę i przywództwo nad wszelkimi typami narodowych sił zbrojnych. „Partia swoje zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi sprawuje poprzez Centralną Komisję Wojskową”[4]. Jeśli mowa o pozostałych organach państwa, zwierzchnictwo Partii nie jest określone tak jasno, jednakże jest dorozumiane, jako że w praktyce to właśnie KPCh nominuje ich władze, i w każdym z nich działają komitety partyjne odpowiadające przed Centralnym Komitetem KPCh[5]. Jeśli mowa o roli CKW, to prócz zwierzchnictwa nad siłami zbrojnymi, do jej najważniejszych zadań należą również sprawy personalne, a co za tym idzie, obsada stanowisk, awanse, czy wyróżnienia. Ponadto, co nie mniej ważne, wraz z Radą Państwa decyduje o budżecie. Jak wykazano dotychczas, owe „przedsiębiorstwo” jakim są chińskie siły zbrojne, przyjęło dość niecodzienną koncepcję władz, gdyż to nie „Szef” (tu w postaci społeczeństwa chińskiego, więc koncepcji znanej z państw zachodnich – tj. cywilnej kontroli nad wojskiem), decyduje o polityce kadrowej i budżetowej, a poniekąd ktoś z zewnątrz nad kim nie ma całkowitej kontroli i ma znikomy wpływ. Nawet Przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej, będący odpowiednikiem Prezydenta w Polsce (a więc oficjalna głowa państwa), jest równocześnie przewodniczącym CKW, nie jest wybierany w całkowicie wolnych, demokratycznych wyborach, stąd też znikoma kontrola „Szefa” nad swoim „przedsiębiorstwem”.

Aneks nr 2: Skład Centralnej Komisji Wojskowej Partii (po XIX Kongresie KPCh, 2017 r.)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://news.sina.com.cn/c/nd/2017-10-27/doc-ifynfvar4607024.shtml [15.06.2018 r.]

Zważywszy na przedstawione wyżej fakty, gdzie przewodniczący Partii jest również szefem komisji wojskowej, rzeczona komisja nie jest wyłaniana w jakichkolwiek demokratycznych wyborach, obywatele nie mają również jakiejkolwiek kontroli nad nią, a finalnie odnosząc się do jej składu, gdzie nie ma (prócz przewodniczącego) żadnego cywila – można śmiało stwierdzić, iż pod takim przewodnictwem Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza nie jest armią narodową należącą do państwa jako takiego, a raczej „zbrojnym ramieniem partii”.

Reforma i modernizacja sił zbrojnych

Chińskie siły zbrojne od wielu lat skrzętnie korzystają z rozwoju gospodarczego i rosnącego od dekad PKB. Odzwierciedleniem tego faktu jest rosnący budżet wojskowy ChALW, który od 1989 r. urósł blisko dwunastokrotnie, z 19 mld USD do 228 mld[6]. Jednakże, w tym przypadku wymienione kwoty są kwotami szacunkowymi, jako że Partia nie dzieli się ze światem dokładnymi danymi, prócz ogólnych kwot, często zaniżonych nawet o dziesiątki miliardów dolarów. Tym bardziej Partia nie informuje jaka jest dokładna struktura budżetu, co znacznie utrudnia ocenę i przebieg ogłaszanych reform.

Począwszy od Trzeciego Plenum Partii (2013 r.)[7] podkreśla się, iż ciągły trening i dalsza edukacja należą do priorytetów współcześnie reformowanej ChALW. Jest to szczególnie ważne w sytuacji, gdy jak to się ma w przypadku chińskich sił zbrojnych, modernizacja środków materialnych nie idzie w parze z rozwojem kapitału ludzkiego. Zważywszy na fakt, iż PLA w dużej mierze nie ma praktyki z wykorzystaniem posiadanych środków na prawdziwym polu walki (w przypadku Amerykanów sytuacja ma się zgoła odmiennie), personel ma doświadczenie głównie teoretyczne. Duża część również nie miała uprzednio kontaktu z wieloma nowoczesnymi technologiami, gdyż wielu żołnierzy ma pochodzenie wiejskie, co nie powinno dziwić, zważywszy na powoli kształtującą się klasę średnią. Stąd też, mała znajomość technologii teleinformatycznych oraz mała liczba osób o wykształceniu technicznym stanowi główne hamulce spowalniające modernizację. Jednym z obecnie przedsięwziętych rozwiązań wspomnianego problemu są duże środki przeznaczane na modernizację baz i ośrodków szkoleniowych, co pozwoli lepiej wyszkolić i wyedukować posiadany personel.

Reformy organizacyjne są kluczowe, jeśli ChRL zamierza rozwiązać problem nazywany tam „Dwie niekompatybilne”[8]. Jest on wyjaśniony w następujący sposób: „główną sprzecznością w naszej armii jest fakt, iż poziom modernizacji jest niekompatybilny z żądaniem możliwości wygrania lokalnej wojny w zinformatyzowanym środowisku, oraz iż nasze zdolności wojskowe są niekompatybilne z żądaniem by armia wypełniała swoją historyczną misję  w nowym wieku i na nowej scenie”[9]. Takie sformułowanie może sugerować, że ChALW stwierdza, iż nie osiągnęła jeszcze zdolności i poziomu modernizacji pozwalających na prowadzenie z powodzeniem takiego typu walki jaki spodziewa się prowadzić, gdyż prawdziwe zdolności są zapóźnione. Dynamiczny rozwój chińskich zdolności prowadzenia walki zaskoczył cały świat, nawet pozyskanie pierwszego lotniskowca (co prawda produkcji sowieckiej, a odkupiony od Ukrainy, która sprzedawała go z przeznaczeniem na pływające kasyno) miało świadczyć, iż Chiny dołączają do grona mocarstw światowych. Jednakże, prawdziwym powodem do troski dla zwierzchnictwa sił zbrojnych jest szereg innych czynników, takich jak forma organizacji, logistyka, struktura sił, wyszkolenie i wykształcenie personelu, dowodzenie i kontrola pola walki. Ponownie przyrównując siły zbrojne do przedsiębiorstwa, można zadać pytanie, czy przedsiębiorstwo może odnosić sukcesy na rynku kiedy pomimo posiadania technologicznie zaawansowanej infrastruktury i wyposażenia, pracownicy nie wiedzą jak z nich korzystać? Już poprzedni przewodniczący ChRL, Jiang Zemin (przewodniczący w latach 1989-2002) stwierdził „powinniśmy najpierw wyszkolić personel i kazać wykwalifikowanym czekać na wyposażenie, aniżeli na odwrót”[10]. Mając to na uwadze, nawet w siłach zbrojnych podkreśla się wagę i rolę kapitału ludzkiego, zakładającego iż to człowiek jest najcenniejszym elementem zasobów przedsiębiorstwa. Kolokwialnie mówiąc, łatwiej i lepiej jest poczekać na czołg dysponując jego wyszkoloną załogą, niż na odwrót, mając niszczejący sprzęt w magazynie i czekając na obsadę.

Odzwierciedleniem koncepcji, w której stawia się na wykształcenie, wyszkolenie i rozwój technologiczny, są zmiany kadrowe i ilościowe w jednostkach podległych Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej. Wiele z rodzajów sił zbrojnych podległych CKW od wielu lat stawia na mniejszą ilość personelu, będącego zarazem lepiej wyszkolonym, co miałoby zanegować zimnowojenną tezę jakoby żołnierze ChALW służyli wyłącznie jako, kolokwialnie mówiąc, „mięso armatnie” – bez nowoczesnego wyposażenia, wiedzy, umiejętności, za to w dużej liczebności.

Aneks nr 3: Zmiany liczebności personelu ChALW (w mln os.)

Źródło: Cordesman A. H., Chinese Strategy and Military Power In 2014, CSIS, New York 2014

Owe zmiany w liczebności są efektem przyjęcia nowej doktryny dla sił zbrojnych, zwanej „doktryną wojny lokalnej”, która, jak wspomniano wcześniej, odnosi się do krótkich, lokalnych konfliktów w zinformatyzowanym środowisku, wymagających większego wykorzystania sił morskich, lotniczych oraz rakietowych, w porównaniu do wojny totalnej (vide wojny światowej). Jednakże, z racji faktu iż to armia jest najbardziej wpływową z gałęzi sił zbrojnych, pozwala domniemywać, że znaczące redukcje etatów ją ominą, dzięki czemu nie odbije się to na jej finansowaniu, a co za tym idzie -  pozwoli utrzymać wpływy na jakiś czas.

Współczesna reforma sił zbrojnych prócz postawienia na wartości niematerialne, kładzie większy nacisk również na te materialne aspekty.  Jednym z nich jest zmiana rang oraz długości poboru. Przed 1999 r. poborowi musieli odsłużyć 3-4 lat, jednak po tym czasie zostało to zredukowane do lat 2 (co częściowo zaobserwować można w Aneksie nr 3)[11]. Dalszym krokiem są zachęty finansowe, np. dla osób z wyższym wykształceniem lub wykształceniem technicznym, które zdecydowałyby się służyć w wojsku przewidziano bonus w postaci 3500 USD, co pozwoliło na zrekrutowanie 100 tys. osób spełniających te warunki tylko w ciągu roku od rozpoczęcia tego programu[12]. Kolejny punkt reformy adresowany jest do weteranów, którzy odsłużyli już pewien czas w wojsku. Pozwala im on na otrzymanie zniżek przy rekrutacji na studia wyższe, zniesienie opłat rekrutacyjnych na studia magisterskie czy też preferencyjne traktowanie przy aplikowaniu na stanowiska w sektorze publicznym[13]. Ponadto oficerowie i podoficerowie zyskali możliwość odbycia wyspecjalizowanych kursów, które mają za zadanie podnieść kwalifikacje. Wśród wspomnianych szkoleń mogą znaleźć kursy korespondencyjne, kursy online, 3-4-letnie studia inżynierskie i licencjackie (po ich ukończeniu jest możliwość uzyskania rangi podporucznika), studia magisterskie i doktoranckie. Finalnie, jeśli mowa o kwestiach finansowych, przyjęto waloryzację i podwyżkę wynagrodzenia średnio co 2 lata. W samym 2011 r. podwyżka zwiększyła wynagrodzenie podoficerów o 40% (korpus podoficerów otrzymał największą podwyżkę, co miało zachęcić do aplikowania, jako że Chińczycy przyjęli amerykańską koncepcję stanowiącą, że ten korpus stanowi „kręgosłup sił zbrojnych”)[14].

Konkluzje

Korzystając z dobrodziejstw dynamicznego wzrostu gospodarczego chińskie siły zbrojne doczekały się oszałamiającego, jak na tę stronę świata, budżetu sięgającego 230 mld USD, ustępującego jedynie amerykańskiemu. Z dość dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że tendencja wzrostowa w kontekście wydatków wojskowych będzie się utrzymywać. Warto tutaj również zauważyć fakt, iż nawet światowe kryzysy finansowe nie były w stanie skłonić władz Chińskiej Republiki Ludowej do zmiany struktury wydatków, i te wojskowe wydają się mieć swoisty „immunitet” przed zmniejszeniem.

Każde z państw wydających swoje środki na szeroko pojętą wojskowość ma własne aspiracje i motywacje w tym zakresie. Część z nich zwiększa budżet wojskowy by móc lepiej odpowiadać na wyzwania współczesności, niektóre korzystają ze swojej pozycji w czołówce gospodarek świata bądź słabości sąsiadów. Inne zaś, nie czują się już tak bezpiecznie w zglobalizowanym świecie i zwiększone wydatki wojskowe są dla nich naturalną konsekwencją ładu pozimnowojennego i odpowiedzią na rosnącą rolę innych państw regionu. Wszystkie te czynniki muszą być, jak również często są, odzwierciedlone w narodowych strategiach rozwoju sił zbrojnych oraz bezpieczeństwa, a punktem wyjścia jest, kolokwialnie mówiąc, odpowiednio duży budżet wojskowy.

Władze Chińskiej Republiki Ludowej doszły do wniosku, że wraz z potęgą gospodarczą państwa powinna iść odpowiednia potęga militarna, do czego od wielu lat dążą. Od czasów Zimnej Wojny i stwierdzeń strategów zachodnioeuropejskich czy amerykańskich, iż chińskie siły zbrojne w ówczesnym konflikcie światowym nie mają do zaoferowania nic prócz osławionego „mięsa armatniego” i bycia „chłopcem do bicia”, awansowały współcześnie do sił zbrojnych które potencjalnie w niedługim czasie mogą konkurować ze swoim amerykańskim adwersarzem jak równy z równym. By osiągnąć ten cel, ChALW prowadzi szeroko zakrojone reformy, mające upodobnić ją do armii swoich potencjalnych przeciwników, które stwierdzają że rola rozwoju kapitału ludzkiego jest kluczowa na współczesnym polu walki i we współczesnym zglobalizowanym świecie.

Autor: Damian Drozdowski

Bibliografia

1. Blasko D. J., The Chinese Army Today: Tradition and Transformation for the 21st century, Routledge, New York 2012
2. Cordesman A. H., Chinese Strategy and Military Power In 2014, CSIS, New York 2014
3. https://www.defense.gov/Portals/1/Documents/pubs/2016%20China%20Military%20Power%20Report.pdf
4. https://www.globalfirepower.com/active-military-manpower.asp
5. https://jamestown.org/program/the-two-incompatibles-and-pla-self-assessments-of-military-capability/
6. https://jamestown.org/wp-content/uploads/2016/02/The_PLA_s_New_Organizational_Structure_Part_1.pdf?x87069
7. https://www.marketwatch.com/story/us-military-is-the-largest-employer-in-the-world-2015-06-17
8. http://news.sina.com.cn/c/nd/2017-10-27/doc-ifynfvar4607024.shtml
9. https://warontherocks.com/2017/01/walk-dont-run-chinese-military-reforms-in-2017/
10. http://www.xinhuanet.com/english/download/Constitution_of_the_Communist_Party_of_China.pdf
11. Lawrence S. V., China’s Political Institutions and Leaders In Charts, Congressional Research Service, Washington 2013
12. SIPRI Military Expenditure Database

[1] W niniejszej pracy dla ułatwienia przyjęto używane w tekście nazwy tej formacji: w wersji pełnej, polskie tłumaczenie tj. „Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza”, w wersji skróconej: polski skrót ChALW, lub angielski PLA (od „People’s Liberation Army”).

[2] https://www.marketwatch.com/story/us-military-is-the-largest-employer-in-the-world-2015-06-17 [15.06.2018 r.].

[3] https://www.defense.gov/Portals/1/Documents/pubs/2016%20China%20Military%20Power%20Report.pdf [15.06.2018 r.].

[4] http://www.xinhuanet.com/english/download/Constitution_of_the_Communist_Party_of_China.pdf [15.06.2018 r.].

[5] Lawrence S. V., China’s Political Institutions and Leaders In Charts, Congressional Research Service, Washington 2013.

[6] SIPRI Military Expenditure Database, https://www.sipri.org/sites/default/files/SIPRI-Milex-data-1949-2017.xlsx, [15.06.2018 r.].

[7] Cordesman A. H., Chinese Strategy and Military Power In 2014, CSIS, New York 2014, s. 155

[8] https://jamestown.org/program/the-two-incompatibles-and-pla-self-assessments-of-military-capability/ [15.06.2018 r.].

[9] Cordesman A. H., Chinese Strategy and Military Power In 2014, CSIS, New York 2014, s. 157

[10] https://jamestown.org/program/the-two-incompatibles-and-pla-self-assessments-of-military-capability/ [15.06.2018 r.].

[11] Blasko D. J., The Chinese Army Today: Tradition and Transformation for the 21st century, Routledge, New York 2012, s. 56.

[12] Tamże, s. 56.

[13] http://en.people.cn/90001/90776/90786/6789337.html [15.06.2018 r.].

[14] Blasko D. J., The Chinese Army Today…, s. 11.

Germany is considered as the most important political and economic partner of Poland. Bilateral relations between these two countries are in a good shape, in spite of some moot points and areas of disagreement. Especially worrying are the tendencies visible not only in Germany, but in the whole Europe, i.e. gaining more and more popularity and support by the political parties and movements, which program is based on radicalism, populism and extreme right-wing ideology, often classified as nationalism[1]. In the perspective of the next 10 years it may lead to difficulties in dialogue, what in the worst scenario may turn into a diplomatic crisis caused by the lack of the common ground, which are democratic values.  

In the last German federal election held on 24 September 2017, the right-wing party AfD[2] made a significant success. Important to realize is that this is the first right-wing party since the World War II, which made it to the Bundestag[3]. AfD does not belong to the coalition in power created by CDU/CSU[4] and SPD[5], however its presence in the parliament will have an unquestionable influence on Germany’s foreign policy, without excluding an aggravation of tension between Germany and Poland, which may be caused i.a. by AfD’s positive attitude towards the Russian president Vladimir Putin and direct contacts that AfD leadership developed with powerful figures in Moscow. Consequently, among the AfD’s core pledges on foreign policy is to lift German sanctions on Russia and seek warmer relations with Putin[6].

The greatest challenge for Poland and Germany are different visions of the future of the European integration. Poland is against a two-speed Europe and does not approve of the solution supported by Germany and France, i.e. creation of a common budget for the Euro area under the authority of a so-called eurozone finance minister. PiS[7], Poland’s ruling party, worries that in a Europe of “concentric circles” the dominant Euro area countries will treat those on the outer tiers as second-class citizens[8].

In the bilateral relations, one of the most serious issues are demands of the Polish government concerning the post-World War II reparations[9]. Germany has firmly rejected Poland's claims, pointing to a 1953 decision by the country's then communist regime to relinquish demands for compensation[10]. A diplomatic offensive of Poland on that note might result in an adverse effect., i.e. a strong opposition of Germany, especially among the right and nationalist parties, which in the light of such events may grow even stronger.

Given these points, during the following 10 years the political relations between Poland and Germany may get worse, if the two states will remain stubborn without willing to find a compromise, which unfortunately may not satisfy the two sides of the conflict. First thing to remember is that a give-and-take approach is essential, if they want to maintain proper diplomatic relations in the next decade. Both Poland and Germany act in the international environment with emphasis on the European Union, which future actions and stability is conditioned on good collaboration between the member states. All interactions should be considered in a broader context because of their undeniable impact on the cohesion and smooth functioning of the European Union.

Żaneta Dela, MA

[1] How the Populist Right Is Redrawing the Map of Europe – Bloomberg https://www.bloomberg.com/graphics/2017-europe-populist-right (25-06-2018)

[2] Alternative for Germany (German: Alternative für Deutschland, AfD).

[3] What the Far Right’s Rise May Mean for Germany’s Future  - The New York Times https://www.nytimes.com/2017/09/26/world/europe/germany-far-right-election.html (25-06-2018)

[4] CDU/CSU, unofficially the Union parties (German: Unionsparteien) or Union, is the Christian democratic political alliance of two political parties in Germany, the Christian Democratic Union of Germany (CDU) and Christian Social Union in Bavaria (CSU).

[5] The Social Democratic Party of Germany (German: Sozialdemokratische Partei Deutschlands, SPD).

[6] German Elections 2017: How Russia Helped AfD’s Rise – Time http://time.com/4955503/germany-elections-2017-far-right-russia-angela-merkel (25-06-2018)

[7] Law and Justice (Polish: Prawo i Sprawiedliwość, PiS).

[8] 5 fronts in the coming eurozone battle – POLITICO https://www.politico.eu/article/emmanuel-macron-angela-merkel-eurozone-france-germany-5-fronts-in-the-coming-eurozone-battle (25-06-2018)

[9] Polish lawmaker: due reparations from Germany could stand at $850 billion  - Reuters https://www.reuters.com/article/us-poland-germany-reparations/polish-lawmaker-due-reparations-from-germany-could-stand-at-850-billion-idUSKCN1GE1NC (25-06-2018)

[10] Poland seeks to calm row with Germany over WWII war reparations – The Local  https://www.thelocal.de/20180117/poland-seeks-to-calm-row-with-germany-over-wwii-war-reparations (25-06-2018)

Angela Merkel wurde wieder zur Bundeskanzlerin Deutschlands. Ihre Partei, CDU, hat die Parlamentswahlen gewonnen und zusammen mit CSU und SPD die Große Koalition gebildet. Doch ist die Unterstützung für die Regierungskoalition im Vergleich zu vorherigen Jahren stark gesunken. Es gibt verschiedene Gründe dafür, aber als am wichtigsten scheint die Migrationskrise, die nach dem Ausbruch des Bürgerkriegs im Syrien im 2011 deutlich zugenommen hat[1]. Von Bedeutung sind auch die Schwierigkeiten, die CDU/CSU hatten, um eine Koalition zu bilden. Nachdem Martin Schulz, der Kanzlerkandidat der SPD, verlautbart hatte, dass seine Partei sich nicht mit der CDU/CSU übereinstimmen will, begannen die monatelangen Verhandlungen mit den restlichen Parteien[2]. Partei Merkels hat sich um die Vereinbarung mit FDP und den Grünen bemüht, um die so genannte Jamaika-Koalition zu bilden. Doch ist das nicht gelungen[3]. Zuletzt hat Schulz seine Meinung geändert und die CDU/CSU-SPD Koalition konnte wieder regieren[4].

Wegen der maßgeblichen Unterschieden, sowohl in den Wahlprogrammen als auch aus den ideologischen Gründen, war das Bündnis mit AfD überhaupt nicht berücksichtigt. Die rechte Oppositionspartei hat die Hürde zum Einzug in das Parlament überwunden. Dieser Fakt ist ein Beweis für die signifikante Änderung des Nationalgefühls. Die Deutschen hoffen auf die Umstellung der innen- und außen Politik des Staates[5]. 

Ich bin der Ansicht , dass der Einzug der AfD ins Parlament einen wesentlichen Einfluss auf die CDU/CSU haben wird. Die rechte Partei ist gegen der Politik der offenen Tür. AfD fördert  die Meinung, dass die Einwanderung wirkungsvoller kontrolliert werden soll. Sowohl die Flut der Migranten als auch wiederholenden Terroranschlage haben verursacht, dass viele deutschen Bürger sich für ihre Sicherheit mehr als vorher sorgen. Die Große Koalition ist gezwungen , die Ansichten der Oppositionspartei zu berücksichtigen. Sie werden nicht mehr in der Lage, ihre pro-Migranten Lösungen durchzusetzen. Vielmehr  muss die CDU/CSU ihrer Programm anpassen, wenn sie die folgenden Parlamentswahlen gewinnen will.

Die Migrationskrise ist keine einzige Herausforderung für Angela Merkel. Es gibt auch die Frage der Zukunft der Europäischen Union, die unbedingt reformiert werden muss. EU-Austritt  des Vereinigten Königreichs und die Brexit-Verhandlungen zwischen Großbritannien und der EU, in denen spielt Deutschland eine große Rolle, sind nur ein Beispiel. Auch die bilaterale Beziehungen zwischen Deutschland und Frankreich werden für die Kanzlerin sehr wichtig, weil sie die Zusammenarbeit im Bereich von der Wirtschafts- und Verteidigungspolitik verstärken möchte[6]. 

In der Innenpolitik Deutschlands hat die Kanzlerin auch einige Probleme zu lösen, zum Beispiel alarmierend niedrige Geburtenrate. Deutschland ist eine Wirtschaftsmacht, aber es wird nicht dauern, wenn es keine neue Arbeitskraft gefunden wird. Sie muss auch nach den Folgen der Energiewende denken - nicht nur für den Umweltschutz, sondern auch für die Wirtschaft.

Um es zusammenzufassen, die folgenden vier Jahren werden für Merkel nicht einfach. Obwohl Deutschland ökonomisch stark ist, hat es viele Schwierigkeiten zu bekämpfen. Die Kanzlerin ist bewusst, dass wenn die CDU/CSU ihren Bild nicht erfrischen wird, wird sie ihre Wähler für die rechte Parteien wie AfD verlieren[7]. Auch auf der internationalen Ebene gibt es viele Herausforderungen, weil Deutschland eine wichtige Rolle in den internationalen Beziehungen spielt. Merkel fühlt sich für den Migrantenkrise in Europa schuldig, deshalb wird sie versuchen, die Situation zu beruhigen. Ob es ihr gelingen wird, ist aber andere Frage. 

Żaneta Dela, MA

[1] Soundtrack der Großen Koalition: Solidarität hat keine Sprache mehr – Carta http://www.carta.info/85384/soundtrack-der-grossen-koalition-solidaritaet-hat-keine-sprache-mehr (23-05-2018)

[2] Große Koalition: Schulz schimpfte laut: Was sich in den Verhandlungen abspielte – Politik – Tagesspiel  https://www.tagesspiegel.de/politik/grosse-koalition-schulz-schimpfte-laut-was-sich-in-den-verhandlungen-abspielte/20943894.html (23-05-2018)

[3] Jamaika-Koalition gescheitert – Politik – Süddeutsche.de http://www.sueddeutsche.de/politik/sondierung-fdp-bricht-jamaika-sondierungen-ab-1.3755800 (23-05-2018)

[4] Neue GroKo: Die Koalition der großen Verunsicherung  - WELT https://www.welt.de/debatte/kommentare/article173290445/Neue-GroKo-Die-Koalition-der-grossen-Verunsicherung.html (23-05-2018)

[5] Rechtsruck. Was die Ankunft der AfD für die Sozialdemokratie bedeutet  - Berliner Republik http://www.b-republik.de/aktuelle-ausgabe/rechtsruck-was-die-ankunft-der-afd-fuer-die-sozialdemokratie-bedeutet (23-05-2018)

[6] Merkel bei Macron: "Wir sind bereit" – ZEIT ONLINE https://www.zeit.de/politik/ausland/2018-03/angela-merkel-emmanuel-macron-europaeische-union (23-05-2018)

[7] Merkel macht ein Versprechen, das sie aus 3 Gründen gar nicht halten kann – The Huffington Post  https://www.huffingtonpost.de/2017/09/24/merkel-afd-waehler-zueruc_n_18090350.html (23-05-2018)

Już 24 czerwca w Turcji odbędą się przyśpieszone wybory prezydenckie i parlamentarne. Zgodnie z marzeniem urzędującego prezydenta Recepa Tayyipa Erdoğana, kraj ostatecznie przyjmie system prezydencki. O tym, jaką rolę odegrają w wyborach tureccy Kurdowie, zapytałem SeherAkçınar Bayar, byłą posłankę prokurdyjskiejDemokratycznej Partii Ludów (HDP).

Filip Majtyka: Spotykamy się w Diyarbakır, głównym kurdyjskim ośrodku w Turcji. Trzy lata temu na wiecu HDP, zaledwie dwa dni przed wyborami parlamentarnymi, miał tu miejsce zamach terrorystyczny. Co się właściwie stało 5 czerwca 2015 r.?

Seher Akçınar Bayar: W eksplozji zginęło wówczas kilka osób. Śledztwo w tej sprawie trwa do dziś, wciąż jednak bez rezultatów. Choć sprawcy już wówczas byli dobrze znani, próbowano zatuszować wyniki tego śledztwa. Lecz właściwie Kurdowie spodziewali się tego. Tu, w Kurdystanie, sprawcy ataków zwykle unikają pociągnięcia do odpowiedzialności.

Oczywiście nie był to przypadek, że do ataku doszło tuż przed wyborami. Stało się to w trakcie turecko-kurdyjskiego procesu pokojowego. W momencie, gdy HDP promowała swoją wizję lepszej Turcji. W chwili, gdy tak wiele można było jeszcze uczynić dla tureckiej demokracji.

Wówczas stało się oczywiste, że proces pokojowy wspierają Kurdowie, a nie rząd. Uważamy, że zamach z 5 czerwca nie był wyłącznie atakiem wymierzonym w HDP, lecz deklaracją zerwania procesu pokojowego.

Według mnie, jeśli miałby on być wznowiony, najważniejszym warunkiem jest ujawnienie sprawców zbrodni.

Mimo atmosfery strachu, 7 czerwca 2015 r. Kurdowie poszli do urn wyborczych. Był to historyczny moment – po raz pierwszy legalna partia skupiająca się na ich interesach – HDP – weszła do parlamentu, z Panią jako posłanką z miasta Erzurum. Co ten dzień oznaczał dla Kurdów i dla Pani?

Kurdowie po raz pierwszy poczuli, że żyją w swoim kraju. To było kluczowe: poczucie przynależności, które rozkwitło pierwszy raz. Rozmawiając z wyborcami, postrzegałam to wydarzenie jako wielki powrót Kurdów i ich ziem do nich samych. Następnego dnia rano Kurdowie obudzili się w zupełnie nowej Turcji.

7 czerwca miał również inne znaczenie: wszyscy spodziewali się, że odkąd Kurdowie postanowili wystartować w wyborach jako partia, nie zdołają pobić 10-procentowego progu wyborczego. Mimo to, wyrazili swoją wolę: chcemy pokoju dla tego kraju, chcemy uciszyć karabiny, chcemy rozwiązać nasze problemy w parlamencie. Mimo ryzyka porażki, chcieliśmy iść do wyborów, by dać na to dowód. I następnego ranka mieliśmy nadzieję, że prawdziwe rozwiązanie jest możliwe, czuliśmy siłę, by tego dokonać w parlamencie.

Kurdowie przesłali następującą wiadomość: możemy budować pokój bez chwytania za broń, możemy rozmawiać o demokratyzacji Turcji w jej obecnych granicach. Bez szukania rozwiązań poza nimi. Możemy żyć w zgodzie z rządem Turcji i wszystkimi jej obywatelami, o ile będziemy traktowani równo.

Jednak dziś poczucie przynależności zniknęło. Rankiem 8 czerwca je czuliśmy. Dziś już nie.

Jeśli chodzi o mnie, wyjaśnię to tak: 4 czerwca organizowaliśmy wiec w Erzurum. Tuż przed nim, jeden z naszych obywateli spłonął żywcem, gdy podpalono autobus z symbolami HDP. Kurdowie pytali mnie: czy my w ogóle możemy zrobić wiec na Placu Republiki? To ścisłe centrum Erzurum. Kurdowie zwykle organizowali swoje demonstracje na małym placyku na obrzeżach miasta. Wówczas właśnie to było ważne, ważniejsze nawet niż sam wybór posła: pokazanie się na Placu Republiki.

I tak, dzięki organizacji tego wiecu, w wyborach zwyciężyłam jako jedynka. Byłam bardzo szczęśliwa, gdyż to dowiodło istnienia Kurdów w ogóle. Ja dotrzymałam obietnicy, a Kurdowie poczuli się częścią Erzurum.

Kurdowie nie są monolitem. Czego oczekują od tureckiej polityki?

Oczywiście, Kurdowie pochodzą z różnych środowisk. Są jednostki religijne, lewicowcy, liberałowie i inni, z różnymi poglądami na to, jak rozwiązać kwestię kurdyjską. Nawet religijni Kurdowie mogą powiedzieć „rozwiązaniem będą kroki demokratyczne”, by później twierdzić „nie, to niemożliwe, jeśli mamy to rozwiązać, to tylko zbrojnie; musimy wyrysować nowe granice”.

Niektórzy lewicowcy i socjaldemokraci widzą rozwiązanie w pogodzeniu się z Turcją. Inni – wierzą w rewolucję. Więc cokolwiek myśli o nas świat, Kurdowie nie są zgodni co do tego, gdzie leży rozwiązanie. W tej kwestii są pośród nich głębokie podziały.

Jeśli już muszę ich sklasyfikować, to widzę dwie główne grupy. Jedna wciąż spotyka się z łamaniem ich praw przez rząd, a druga jest w stanie żyć stosunkowo wygodnie. Większość tych uciskanych jest potencjalną opozycją – tak, jak HDP, stawiają na opozycyjną retorykę. Ci, którzy nie mają problemów z tureckim państwem, mogą nawet zajmować pozycje rządowe. Jeśli oni – klasa średnia – spoglądają wówczas na problemy  Kurdów z perspektywy własnej siły i potencjału – postrzegają je wyłącznie jako kwestie ekonomiczne. Lecz nawet wówczas, będącna uprzywilejowanej pozycji, popierają partie opozycyjne, apelujące o poszanowanie praw człowieka, demokracji, wolności.

Jednak część Kurdów głosuje na Partię Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) i Erdoğana. Dlaczego? Teraz też go poprą? 

Podstawowym powodem jest tu religia. Jak dla wielu innych ludów Bliskiego Wschodu, ta kwestia jest dla Kurdów bardzo ważna. AKP przyciąga wyborców religijnych, konserwatywnych.

Wielu wierzących w rozwiązanie pokojowe, było także rozczarowanych postawą HDP, gdy doszło do stawiania barykad [podczas buntu w miastach na wschodzie Turcji w 2015 r. – red.].

Jednak nie sądzę, by dziś AKP skorzystała z tych odczuć. Nie chodzi wyłącznie o kwestię kurdyjską, ale też o załamanie się tureckiej gospodarki i kroki rządu AKP, które utrudniają ludziom życie. Duża część Kurdów, która poparła Erdoğana w ostatnich dwóch-trzech turach wyborów, dziś w kluczowym głosowaniu powie „nie”. Rośnie sprzeciw wobec niego.

Ale najważniejszym powodem utrzymującego się poparcia dla niego jest brak prawdziwej opozycji. Brak silnego kontrkandydata zdusza opozycję. Kemal Kılıçdaroğlu i jego Republikańska Partia Ludowa (CHP) to skostniała struktura, a nie poważny rywal dla Erdoğana.

Takim silnym przeciwnikiem byłby Selahattin Demirtaş. To on był najmocniej prześladowany i do dziś przebywa w więzieniu. Gdyby wybory były wolne, kandydatury jego i HDP byłyby realną alternatywą, z ich promocją praw człowieka, demokracji, reform gospodarki. Widać to było w sondażach: nawet wśród części twardego elektoratu MHP [Partii Ruchu Narodowego – red.] można było dostrzec aplauz dla Demirtaşa. Tak samo w gronie wyborców AKP.

Wszystko sprowadza się do narzędzi represji, jakie posiada AKP. A wraz z ogłoszeniem stanu wyjątkowego po próbie puczu z 15 lipca 2016 r., te represje weszły w nową fazę. Stąd nie ma dziś innej opcji. Wywierana jest silna presja na tureckie media. Jakby tego było mało, państwo próbuje nas edukować aresztowaniami, ludzie nie mogą dotrzeć do swoich liderów politycznych. Możemy się za nich co najwyżej modlić.

Jedyną silną amunicją AKP jest islam. Jednak ludzie dostrzegają to i w normalnych warunkach byliby w stanie zwrócić się w inną stronę. Teraz jednak nie ma do tego klimatu. Nie ma wolnej prasy, nie ma podstawowych wolności obywatelskich, nie możemy wyrazić się w otwarty sposób. W tej chwili nie ma dla nas możliwości, by odpowiedzieć na jego argumenty.

Kurdowie z niepokojem obserwują tureckie operacje militarne w Syrii, zwłaszcza „Gałązkę oliwną” w kurdyjskim regionie Afrin. Jak te wydarzenia wpłynęły na Kurdów w Turcji?

Operacja w Afrinie, tak jak wcześniej oblężenie Kobane [2014-15 – red.], pozwoliły odrodzić się kurdyjskiej tożsamości. Jest jednak pewna różnica – Kobane miało miejsce w trakcie procesu pokojowego, a Afrin już po jego załamaniu, podczas stanu wyjątkowego, kiedy rządzono na podstawie dekretów. Dlatego Afrin nie mógł wydobyć odpowiedniej odpowiedzi od Kurdów.

Jeśli chodzi o umiejscowienie czasowe operacji w Afrinie, Erdoğan widzi to w bardzo prosty sposób: jeśli w Turcji pojawia się nacjonalistyczna retoryka, daje to potencjał; jeśli on mógłby ją wykorzystać, by zyskać poparcie, zrobi to. To nie przypadek, że wkroczył do Afrinu w tym momencie. Z wielu powodów to nie był dobry czas na interwencję: napięte stosunki z innymi krajami, ich podejrzliwość… Ale z perspektywy polityki wewnętrznej, 15 lipca był iskrą. Kraj doświadczył próby przewrotu, wówczas zrodziła się nacjonalistyczna retoryka.

Erdoğan zrozumiał, że operacja militarnago wzmocni. Jednocześnie należało się spodziewać negatywnej reakcji Kurdów. Ostatnio Turcja zamknęła w Afrinie wiele szkół. Armia weszła na tereny, gdzie językiem ojczystym jest kurdyjski i pozbawiła dzieci możliwości edukacji w ich języku. To wywołało ogromny sprzeciw Kurdów.

Lecz tureckie społeczeństwo było zadowolone. Nacjonalistyczny dyskurs osiągnął sukces. Z kolei wśród Kurdów spowodowało to kolejny raz wzrost poczucia odrębnej tożsamości. Powodem były kroki AKP i z pewnością zobaczymy to przy urnach wyborczych.

Jakiego rezultatu może się zatem spodziewać HDP? Jakie są szanse jedynego kurdyjskiego kandydata – Selahattina Demirtaşa – w wyścigu o fotel prezydencki?

HDP spróbuje przynajmniej powtórzyć sukces z 7 czerwca 2015 r. [13,12% – red.].

Naszą największą przeszkodą są obecnie aresztowania sporej części naszych posłów i innych aktywnych członków partii, zasłużonych w wyborach 7 czerwca i 1 listopada 2015 r. Niemal wszyscy do dziś przebywają w więzieniach, mamy kłopoty kadrowe. Aresztowano naszych burmistrzów, zarządców prowincjonalnych i regionalnych, a później zastąpiono ich urzędnikami mianowanymi przez rząd. To wywołało najsilniejszy opór i HDP również przyjęła zdecydowaną postawę. Dlatego nie sądzę, by partia miała jakikolwiek problem z przekroczeniem progu wyborczego.

Głos na Demirtaşa będzie głosem rozsądnym. Jestem przekonana, że mimo obecnych okoliczności i braku możliwości prowadzenia normalnej kampanii, nie powinien uzyskać mniej niż 15%. Gdyby mógł działać aktywnie choć miesiąc, wynik byłby znacznie wyższy – jego, jak HDP.

Dlaczego tak ważne jest, by Kurdowie znaleźli się w tureckim parlamencie?

Kurdowie chcą rozwiązać kwestię kurdyjską w procedurach parlamentarnych, a nie zbrojnie. Zbyt wielu z nich już zginęło, nie chcą już umierać. Do rozwiązania potrzebna jest przestrzeń parlamentarna, dlatego jest to tak istotne.

HDP pozostaje poza dwoma głównymi blokami – prorządowym Sojuszem Ludu z rządząca AKP oraz opozycyjnym, egzotycznym Sojuszem Narodu, skupiającym zarówno zwolenników laickiego państwa, nacjonalistów, demokratów, jak i konserwatystów islamskich. Kurdowie zaś stanowią ok. 20% wszystkich wyborców. Kto przesądzi o losie Turcji?

Zdecydowanie, w drugiej turze to Kurdowie będą czynnikiem przesądzającym. Kandydat z poparciem Kurdów zostanie prezydentem.

Ostatni sondaż ośrodka Mediar wskazuje, że Erdoğan może liczyć w wyborach prezydenckich na 47,96% głosów i przewiduje jego konfrontację w drugiej turze z kandydatem Republikańskiej Partii Ludowej (CHP) Muharrememİnce (29,88%). Jeśli ten scenariusz się sprawdzi, kogo powinni poprzeć Kurdowie?

Z pewnością İnce.

Biorąc pod uwagę ostatnie kroki rządu, jak relokację lokali wyborczych uzasadnianą „troską o bezpieczeństwo”, co można powiedzieć o uczciwości zbliżających się wyborów?

Jestem absolutnie przekonana, że 24 czerwca nie będziemy mieli wolnych wyborów.

Nawet poprzednio, podczas procesu pokojowego, ingerowano w proces wyborczy, fałszowano głosy w urnach. Tak się stało 7 czerwca i 1 listopada 2015 r., jak też oczywiście podczas referendum w kwietniu 2017 r. podczas stanu wyjątkowego.

W rzeczywistości prezydenckich dekretów z mocą obowiązującego prawa, w kraju całkowicie kontrolowanym przez AKP z niesamodzielnym sądownictwem dyrygowanym przez rząd, jest to po prostu niemożliwe, by wybory były przejrzyste.

Co więc może zrobić HDP? Podjęliśmy własne kroki, obmyśliliśmy na przykład system transportu, który będzie przewoził wyborców z obszarów wiejskich do lokali wyborczych. Mimo to, wybory nie będą uczciwe.

Wszystkie grupy opozycyjne, w tym HDP, podjęły wspólne wysiłki, by zabezpieczyć proces wyborczy. Czy mimo przeciwności, wierzy Pani w zwycięstwo obozu przeciwnego Erdoğanowi?

Wierzę.

Dziękuję za rozmowę.

Seher Akçınar Bayar (ur. 1982 w prow.Adıyaman) – socjolożka, działaczka na rzecz praw człowieka, była posłanka w tureckim parlamencie z ramienia prokurdyjskiej Demokratycznej Partii Ludów (HDP). 7 czerwca 2015 r. jako pierwsza kobieta w mieście Erzurum otrzymała mandat poselski.

Wstąpiła na Uniwersytet Dicle w Diyarbakır w 1998 r. Po roku usunięto ją z uczelni w ramach czystek po tzw. postmodernistycznym puczu(28 lutego 1997 r.). Po 10 latach powróciła na uczelnię i ukończyła studia.

Obecnie toczy się w jej sprawie postępowanie karne „za szerzenie propagandy terrorystycznej” za jej wypowiedzi nt. Partii Pracujących Kurdystanu (PKK) w czasie pełnienia mandatu poselskiego HDP.

Wywiad przeprowadził: Filip Majtyka

We wtorek 12 czerwca doszło do historycznego porozumienia pomiędzy premierem Macedonii Zoranem Zaevem a szefem rządu Grecji Aleksisem Tsiprasem w sprawie nazwy Macedonii. Ateny zdecydowały się uznać Macedonię jako „Republikę Macedonii Północnej”. Media społecznościowe zaczęły wrzeć, a politycy i władze państw zaczęły słać gratulacje dla obydwu państw. Porozumienie jest bowiem zwieńczeniem 27 letniego sporu pomiędzy dwoma państwami, która ma otworzyć drogę Macedonii do struktur NATO. Jednak, czy rzeczywiście porozumienie jest możliwe do zrealizowania i poprawy stosunków z pomiędzy państwami?

Jednym z wyzwań dla Macedonii jest zmiana nazwy w konstytucji, do której Socjaldemokratyczna Unia Macedonii, czyli partia Zaeva, potrzebuje większości w Zgromadzeniu Republiki Macedonii.[1] Czy zdoła przekonać partie albańskie, które w tamtym roku stworzyły platformę? Jak zachowa się opozycja z partią VMRO-DPMNE na czele, która przez ostatnie 10 lat rządów była przeciwna ustępstwom w sprawie nazwy? Warto zaznaczyć, że niedługo po ogłoszeniu porozumienia prezydent Ǵorge Ivanov skrytykował Zaeva, że tak ważne kwestie dla Macedonii były załatwiane przez telefon, zapowiedział także, że nie podpisze dokumentu zmieniającego nazwę państwa.

Ponadto, obecny premier będzie musiał przekonać do zmiany społeczeństwo macedońskie. Na wrzesień Zoran Zaev zapowiedział referendum w tej sprawie, jednak trzeba zadać ważne pytanie, czy Macedończycy są gotowi na zmianę tak ważnego emblematu tożsamości jakim jest nazwa państwa i narodu? Zmiany będą widoczne w paszportach, dowodach tożsamości, praktycznie na każdym kroku. Nie każdy jest gotowy na takie poświęcenie. Już przy pierwszej próbie rozmów negocjacyjnych pomiędzy dwoma państwami w Davos, w Macedonii powstała duża grupa sprzeciwiająca się pertraktacjom. W mediach społecznościowych pojawił się hasztag #ournameismacedonia, organizowano protesty i wieszano plakaty informacyjne. Społeczeństwo jest znacznie podzielone, jedni są przekonani, że porozumienie z Grecją to jedyna droga do rozwoju Macedonii, drudzy odwołują się do trudnej historii swojego państwa, które wywalczyło swoją niepodległość i tożsamość.

Jednak porozumienie to nie tylko wyzwanie dla Macedonii, lecz także dla rządu Aleksisa Tsiprasa (Koalicja Radykalnej Lewicy - Syriza). Premier Grecji zapowiedział, że porozumienie zostanie przedłożone greckiemu parlamentowi do podpisania. Już podczas wstępnych negocjacji i deklaracji obydwu państw Grecka opozycja (Narodowa Demokracja) ostro atakowała premiera. Zarzucano Tsiprasowi, że oddaje część greckiej tożsamości narodowej.

Premier Grecji także będzie musiał przekonać społeczeństwo do porozumienia z Macedonią. W styczniu doszło już do pierwszych demonstracji przeciwko rozmową z Macedonią, następnie 4 lutego miał miejsce protest w Atenach, w którym, według mediów, wzięło udział setki tysięcy obywateli oraz nie tak dawno, w środę 6 czerwca w 24 greckich miastach doszło do protestów przeciwko porozumieniu z Macedonią w sprawie nazwy. Społeczeństwo sprzeciwia się negocjacjom i nie chce by w nazwie widniała „Macedonia”. Jest to temat, którym żyją Grecy i wydaje się odwracać uwagę od ekonomiczno - politycznych problemów w państwie.

Porozumienie pomiędzy Grecją i Macedonią jest niebywale historycznym i pozytywnym wydarzeniem, jednak przed obydwoma państwami stoi długa lista wyzwań, z którymi będą musiały się zmierzyć. Obserwujmy więc wydarzenia i wyciągajmy wnioski.

 Autor:

Zuzanna Hanna Sielska

[1]  Jednoizbowy parlament macedoński.

W niedziele 3 czerwca 2018 odbyły się wybory do Zgromadzenia Narodowego Słowenii. W wyborach startowało 26 ugrupowań z czego 10 dostało miejsce w Zgromadzeniu Narodowym. Frekwencja wyniosła 52,01%.

W Słoweńskim Parlamencie wybieranych jest 90 przedstawicieli, a głosy liczy się metodą D’Hondta z uwzględnieniem progu wyborczego na poziomie 4%.

W wyborach najwięcej mandatów zyskała Słoweńska Partia Demokratyczna – SDS z wynikiem 25 mandatów w Zgromadzeniu Narodowym. Jej liderem jest Janez Janša, były premier Słowenii w latach 2004-2008 i 2013-2014. Janša jest sojusznikiem premiera Węgier Viktora Orbana i przeciwnikiem imigracji.

Drugie miejsce zdobyła centrolewicowa Lista Marjana Šareca uzyskując 13 mandatów. Jej lider jest byłym dziennikarzem, satyrykiem i burmistrzem miasta Kamnik.

Socjaldemokraci i Paria Nowoczesnego Centrum zdobyli po 10 mandatów, następnie ugrupowanie Lewica  - 9 mandatów, Nowa Słowenia – Chrześcijańscy Demokraci – 7 mandatów, Partia Alenki Bratušek – 5 mandatów, Demokratyczna Partia Emerytów Słowenii – 5 mandatów, Słoweńska Partia Narodowa – 4 oraz Mniejszość Narodowa Włochów i Węgrów uzyskało 2 mandaty.

Wybory odbyły się przedtwerminowo po tym jak premier Miro Cerar podał się do dymisji z powodu orzeczenia Sądu Najwyższego, który unieważnił wyniki referendum w sprawie kontrowersyjnej i promowanej przez Rząd inwestycji kolejowej. Jego Partia Nowoczesnego Centrum w wyborach uzyskała jedynie 9,75 % głosów (10 mandatów).

Chociaż Partia Janeza Janša zdobyła największą ilość mandatów to większość partii nie chce tworzyć z prawicowym SDS koalicji, dlatego też Šareca liczy, że to on stanie na czele szerokiej koalicji, która utworzy Rząd w Słowenii.

Autor: 

Zuzanna Halina Sielska

Źródła:

M. Novak, Anti-immigration party wins Slovenia election, Reuters, Available at: https://www.reuters.com/article/us-slovenia-election/anti-immigration-party-wins-slovenia-elections-idUSKCN1IY0V1 (accessed: 03.06.2018).

Republika Slovenia, Državna volilna komisja, Available at: http://volitve.gov.si/dz2018/#/rezultati (accessed: 03.06.2018).

Yugoslav Underground, Janez Jansa wins Slovenian Elections, Available at: https://yugoslavunderground.weebly.com/home/janez-jansa-wins-slovenian-elections (accessed: 04.06.2018).

18 maja otwarto 19-kilometrowy most przez Cieśninę Kerczeńską, który łączy Rosję z anektowanym Półwyspem Krymskim. Początek mostu znajduje się na Półwyspie Tamańskim w rosyjskim Kraju Krasnodarskim, a jego koniec na Krymie. Składa się on z dwóch części: samochodowej i kolejowej, która zostanie oddana do użytkowania w grudniu 2019 r. Budowę mostu rozpoczęto w 2016 roku. Fenomenem tej przeprawy jest fakt, iż została ona zbudowana na sejsmicznym terenie, który charakteryzuje się niełatwymi warunkami geologicznymi oraz słabymi gruntami. Według ekspertów zadanie to należało do naprawdę wymagających.

Most został otwarty przez prezydenta Federacji Rosyjskiej Władimira Putina. Jednym z elementów oficjalnego otwarcia był przejazd rosyjskiej głowy państwa ciężarówką Kamaz przez całą nowo otwartą trasę. Swoje przemówienie Putin rozpoczął od stwierdzenia, że jest to historyczne wydarzenie, ponieważ ludzie od lat marzyli, aby powstał taki most. Podkreślił, że to udało się właśnie teraz, dzięki trudowi i talentowi wszystkich, tych którzy nad nim pracowali. Według niego obiekt ten spowodował, że Krym i Sewastopol stał się silniejszym i jeszcze bardziej przybliżył ich do Rosji. Zapewnił, że most to tylko początek rozwoju gospodarczego całego kraju łącznie z Krymem i, że w planach są dalsze budowy mostów, dróg, lotnisk oraz portów. Działania te mają sprawić, że życie ludzi stanie się lepsze.

Przemówienie to doskonale pokazuje, że rosyjska strona uważa, że most połączy Rosję z Krymem. Jednak nie wszyscy podzielają ten pogląd. Rzecznik Sojuszu Północnoatlantyckiego Piers Cazalet w swoim komunikacie stanowczo oświadczył, że Półwysep Krymski to terytorium Ukrainy, a budowa mostu bez jej zgody nie tylko narusza jej suwerenność i integralność terytorialną, ale także prawo do żeglugi na ukraińskich wodach terytorialnych. Rzecznik NATO te działania uznał za lekceważenie przez Federację Rosyjską istniejącego prawa międzynarodowego. W swoim oświadczeniu oznajmił również, że Sojusz silnie stoi za Ukrainą. Na temat budowy mostu wypowiedziała się także Rzeczniczka Departamentu Stanu USA, zapowiadając, że sankcje wobec Rosji będą funkcjonować do momentu kiedy federacja nie zwróci Krymu Ukrainie.

Budowę mostu bez zgody Ukrainy potępiły też państwa Unii Europejskiej między innymi Polska. W oświadczeniu polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych można przeczytać, że tzw. most krymski jest jawnym naruszeniem prawa międzynarodowego, ponieważ działania te zostały podjęte bez wyrażenia aprobaty przez Ukrainę i wbrew stanowisku Zgromadzenia Narodowego ONZ. Według oceny MSZ otwarcie przeprawy utrudnia osiągniecie porozumienia w stosunkach rosyjsko-ukraińskich oraz pokazuje, że mimo zapewnień administracji rosyjskiej, celem Federacji Rosyjskiej nie jest pokojowe rozwiązanie konfliktu. W oświadczeniu znalazło się też wezwanie „do powstrzymania się od dalszego naruszania integralności terytorialnej i niezależności Ukrainy”. Jednocześnie przypomniano o tym, że tzw. „referendum niepodległościowe” na Krymie nie zostało uznane przez społeczność międzynarodową.

Oczywiście nie zabrakło też oświadczenia MSZ Ukrainy, w którym wyrażono protest odnośnie otwarcia mostu przez Cieśninę Kerczeńską, uznając je za nielegalne. Powołując się na Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 1982 roku oraz dwustronne zobowiązania wobec Ukrainy, uznano tworzenie jakichkolwiek obiektów wbrew Ukrainie na jej terytorium za łamanie zasad prawa międzynarodowego. Zapowiedziano pracę nad sankcjami wobec osób fizycznych i prawnych, które były zaangażowane w budowę mostu.

Budowa przeprawy przez Rosję można uznać za próbę legitymizacji aneksji Krymu. Poprzez politykę faktów dokonanych, Federacja Rosyjska stara się przekonać innych do tego, że dalsza dyskusja na ten temat powinna być już zakończona, a Półwysep Krymski przynależy do jej granic. Jednak Ukraina, państwa NATO i Unii Europejskiej nie odpuszczają i nawołują do przestrzegania nienaruszalności integralności terytorialnej republiki. Mimo tego, że most łączy ze sobą dwa terytoria, to na pewno przyczynia się do podziałów wśród społeczności międzynarodowej.

Autor: Agata Rydzewska

Bibliografia:

Wójtowicz P., Most Krymski otwarty https://inzynieria.com/wpis-branzy/wiadomosci/6/52401,most-krymski-otwarty [dostęp: 23.05.2018]

Przemówienie Władimira Putina https://www.youtube.com/watch?v=QStrYq8mWcc [dostęp: 23.05.2018]

NATO i USA potępiają "most Putina" https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/nato-i-usa-potepiaja-most-laczacy-krym-z-rosja,837692.html [dostęp: 23.05.2018]

Oświadczenie MSZ w związku z otwarciem mostu na Krym https://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/wiadomosci/oswiadczenie_msz_w_zwiazku_z_otwarciem_mostu_na_krym [dostęp: 23.05.2018]

Oświadczenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ukrainy w związku z nielegalnym otwarciem mostu przez Cieśninę Kerczeńską

http://poland.mfa.gov.ua/pl/press-center/comments/8849-zajava-mzs-ukrajini-u-zvjazku-iz-protipravnim-vidkrittyam-rosijeju-mostu-cherez-kerchensyku-protoku [dostęp: 23.05.2018]