Autorami tego pomysłu są posłowie irańscy kierujący się fatwą wielkiego ajatollaha Nassera Makarema Shiraziego. Z jednej strony ajatollah uważa modę na posiadanie psa za wpływ dekadenckiego Zachodu, z którym Iran nie chce utrzymywać kontaktów, z drugiej zaś w grę wchodzi sama religia, zwłaszcza hadisy. Według nich psy uznaje się za nieczyste, czyli najes, co oznacza że w obecności tych zwierząt praktykujący muzułmanin nie będzie mógł się pomodlić. Święta księga świata islamu, Koran, uważa jedynie posiadanie kotów za wyznacznik bycia dobrym muzułmaninem, ponieważ obecność kota w domu sprzyja przyjściu Allaha i aniołów, zaś tam gdzie jest pies, Bóg zjawić się nie może. Iran tłumaczy nową propozycję także względami praktycznymi – Irańczycy wydają zbyt dużo pieniędzy na pokarm i rzeczy związane z czworonogami, zamiast inwestować kapitał w “bardziej przydatne” obszary. Do tego, jak głosi ajatollah, człowiek okazuje więcej miłości i przywiązania psu niż rodzinie.
W państwie położonym nad Morzem Kaspijskim istnieje wiele ograniczeń dotyczących ubioru, wypowiadania się czy organizowania własnego czasu. Zatem, czego jeszcze nie wolno robić w Iranie?
W Islamskiej Republice Iranu kobiety i mężczyźni nie mogą przebywać razem w jednym pomieszczeniu, o ile nie są ze sobą spokrewnieni lub spowinowaceni. Dotyczy to również odbywania podróży środkami publicznej komunikacji, gdzie przedział pierwszy i ostatni zarezerwowane są dla kobiet, a środkowe dla mężczyzn. Zakazany jest bliższy kontakt muzułmanina z cudzoziemką, za który grozi kara śmierci. Podobny los czeka tych, którzy przyznają się do homoseksualizmu, uważanego za jeden z najcięższych grzechów. Kobiety muszą zasłaniać całe swoje ciało ubierając czador, a ich proces kształcenia zależy od decyzji męskiego członka rodziny. Narażone są ponadto na dyskryminację podczas składania zeznań w sądzie, a ich prawa dziedziczenia zostały znacznie ograniczone.
Wszelkie wytwory kultury zachodniej, jak prasa, książki, filmy czy seriale znajdują się na czarnej liście irańskiego rządu. Dotyczy to również wytworów kultury pośrednio lub bezpośrednio powiązanej z Izraelem, jak w przypadku odmowy dopuszczenia na irańskie ekrany filmu Wonder Woman z udziałem Żydówki Gal Gadot.
Iran znany jest ze wszechobecnej cenzury, która stawia sobie za cel ochronę Irańczyków przed zgorszeniem i moralną deprawacją. Takie działania nie zawsze bywają skuteczne, co wyszło na jaw w przypadku zagłuszania sygnału niektórych stacji telewizyjnych mających promować antyislamskie treści. Kiedy Ministerstwo Kultury dowiedziało się za pośrednictwem badań, że ich zabiegi nie są skuteczne, zrezygnowało z tej formy kontroli obywateli i pozwolono Irańczykom oglądać ich ulubione stacje telewizyjne. Drugą instytucją stojącą na straży dobra obywateli Republiki są Strażnicy Rewolucji. To jednostka militarna, powołana w 1979 r., która sprawuje funkcje ochrony ładu i porządku w państwie. Zapobiega ona wszelkim wpływom zewnętrznym oraz unicestwia wszelkie przejawy godzące w dorobek Rewolucji Islamskiej.
Liczne ograniczenia obowiązujące powszechnie w państwie są efektem rewolucji z 1979 r., która przekształciła monarchię w teokratyczną republikę szyicką. Ograniczono wolność wyznania i sumienia, wprowadzono segregację płci, przywrócono obowiązek zasłaniania twarzy przez kobiety pod groźbą aresztu oraz cofnięto zakaz małżeństw poligamicznych, zakazano rozwodów i przeprowadzania aborcji. Wszelkie kodeksy cywilne, bazujące na zachodnim prawodawstwie zostały unieważnione. W Iranie na dobre zagościł fundamentalizm islamski.
Podstawę prawodawstwa Iranu stanowi Koran, a drugim w hierarchii ważności dokumentem jest Konstytucja, uchwalona w 1979 r. i powszechnie obowiązująca do momentu nadejścia ukrytego Mahdiego. Ustrój Iranu opiera się na następujących zasadach:
- Dogmaty wiary, w tym Imamit oraz zapisy Koranu stanowią postawę rządów Iranu.
- W państwie istnieje urząd Najwyższego Przywódcy Muzułmańskiego, który usytuowany jest ponad pozostałymi organami konstytucyjnym oraz stanowi absolutne źródło prawdy i prawa.
- W państwie istnieją instytucje przejęte od ustroju demokratycznego, jak wybieralny prezydent i 290-osobowy parlament, referendum, sądy cywilne oraz karne, a także regularna armia.
- Jako że państwo jest teokratyczne, niezbędne jest funkcjonowanie instytucji walejat-e faqih (sprawowanie władzy przez ajatollaha dopóki nie pojawi się 12-ty imam), 12-osobowej Rady Strażników Rewolucji, sądów islamskich, Gwardii rewolucyjnej i oddziałów basidżów.
- Rządy pochodzą zarówno od Boga, jak i od narodu.
- W państwie istnieje monteskiuszowski trójpodział władzy na ustawodawczą (Islamskie Zgromadzenie Konsultatywne), wykonawczą (Prezydent i ministrowie) oraz sądownicza (,,bezstronne sądy’’).
- Popularne jest duplikowanie funkcji oraz istnienie pośrednich instytucji, jak Zgromadzenie Ekspertów, czy Rada Strażników.
- Prezydent jest jednocześnie szefem rządu, ponieważ brak jest stanowiska premiera.
- Sprawy dotyczące prawa pozostają w rękach prawników muzułmańskich.
- Wszelkie prawa i wolności muszą być zgodne z zasadami islamu.
- Ograniczony jest pluralizm, działalność partii oraz stowarzyszeń, które godzą w dobro republiki.
- Muzułmańska armia ma szczególną pozycję w ochronie niepodległości państwa.
- Podkreślona jest rola Strażników Rewolucji w systemie obrony państwa.
Iran wzywa pozostałe kraje muzułmańskie do podążania za jej przykładem jako państwa, które wyzwoliło się z tyranii kolonializmu, imperializmu i dekadenckiej kultury Zachodu, wprowadzając i utrzymując jedyną prawdziwą religię – islam. Konserwatyści często powracają do krytyki rządów Pahlavich, nieudolnej polityki USA oraz białej rewolucji, przestrzegając przed powrotem prozachodnich i niszczycielskich tendencji.
Choć postulaty Irańskiej Republiki nie brzmią liberalnie, Konstytucja gwarantuje odłamom religijnym swobodę praktyk religijnych oraz posiadanie reprezentantów w madżlisie. Również zawarte są prawa i wolności, bazujące na demokratycznych artykułach, jak wolność myśli i światopoglądu, które są przestrzegane jedynie w teorii.
Islamska Republika Iranu to nieudany eksperyment wdrożenia postępowych reform na obszarze nieprzystosowanym do wprowadzania tak radykalnych zmian. Niezwykle konserwatywne podejście do spraw religijnych oraz społeczno-obyczajowych nie odbiło się negatywnie na prowadzonej polityce zagranicznej. Obecnie uważa się, iż Iran jest jednym z mocarstw, które próbuje narzucać innym państwom swoją strategię, wykorzystując kartę przetargową, jaką stanowi posiadanie broni nuklearnej. Jakkolwiek nie patrzyłoby się na Iran jako na państwo zacofane kulturowo i ideologicznie, które wprowadza wydawałoby się absurdalne przepisy jak zakaz posiadania psów, należy z szacunkiem podchodzić do dorobku kulturowego Iranu oraz pozycji, jaką w tej chwili zajmuje, starając się być jednym ze strategicznych graczy na arenie międzynarodowej.
aut. Barbara Bieniek
***
Bibliografia:
- Bielawski, Religie świata. Islam, Krajowa Agencja Wydawnicza.
- Czornik, System Konstytucyjny Islamskiej Republiki Iranu, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2014.
- Ruthven, Islam bardzo krótkie wprowadzenie, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2003.
- A. Krasnowolska, Historia Iranu, wyd. Ossolineum, Wrocław 2010.
- Jacobs, Iran’s capital bans dog walking in public in effort to discourage dog ownership, https://nypost.com/2019/01/29/irans-capital-bans-dog-walking-in-publicin- effort-to-discourage-dog-ownership/.
- Iran bans dog-walking in Tehran, https://www.telegraph.co.uk/news/2019/01/30/iranbans- dog-walking-tehran/.
- Marcin Meller, Irańczyk z Iranką na próbę, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/ politykaekstra/1771844,2,iranczyk-z-iranka-na-probe.read.
- "Wywołują strach i niepokój". Władze zakazują spacerów z psami, https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/iran-w-teheranie-zakaz-spacerow-zpasami, 905774.html.
***
